Interview met een gek.
           Een spirituele kijk

Toen ik met deze tekst startte was het de bedoeling om er een luchtig stuk van te maken, het evolueerde echter naar een behoorlijk diepgaande tekst. Ik heb er dan ook de ondertitel "een spirituele kijk" aan toe gevoegd.
Of het artikel geschikt is voor "normale" mensen, dat laat ik in het midden. (1)

Ja, dat zeggen ze.

Dat hangt er van af hoe je het bekijkt.
Salvador Dali zei: "Het enige verschil tussen een gek en mij is dat ik niet gek ben". Dali noemden ze een artistiek genie, mij noemen ze een gek. What's in a name? (2)
Dali, of misschien liever Einstein? "The difference between stupidity and genius is that genius has its limits." (3)

Mensen hebben etiketten nodig. Dit is voor hen heel belangrijk. Op mij plakken ze het etiket "gek".

Mensen zijn vaak als koeien. De voornaamste slogan van de koeien is "eet meer gras, het bevordert de kuddegeest" (4). Als je - zoals ik - niet in dit plaatje past, dan hoor je er niet bij. Dan kleven ze jou een etiket op, "hij is gek", lees: "hij is anders dan wij".
Voor de mensen is het heel belangrijk dat je als gek anders bent. Stel nu eens dat dit niet zo was, wat dan? Als zij gelijk zijn aan jou en jij bent gek, dan zijn zij ook gek. Ik weet dat ik gek ben. Zij weten ook dat zij gek zijn, of toch minstens een beetje gek, maar ze kunnen deze waarheid niet aan. Deze confrontatie met zichzelf is te groot, vandaar het onderscheid tussen "hij (die gek)" en "wij, de normale mensen".

Een heel moeilijke vraag. Je zou kunnen zeggen dat normale mensen, mensen zijn die "in de pas lopen", de pas van wat de samenleving verwacht. Mensen stompen zichzelf af om toch maar aan bepaalde maatschappelijke normen te voldoen, om er toch maar bij te horen. Deze mensen wijken vrij sterk af van wie ze in werkelijkheid zijn; het heeft iets schizofreen, gek dus. Normale mensen zijn gek, maar dat wist je wellicht al.

Echt gek? Eerst even ingaan op het woordje "echt", een stokpaardje van mij. Echt is verbonden met tijdloos, en alleen Bewustzijn - het Zelf, of hoe je het ook noemt - is tijdloos. Al de rest is voorbijgaand. Een echte gek zou betekenen dat wat echt is, wat blijvend is, het Zelf, gek is. Het Zelf is onveranderlijk. Dit zou dan betekenen dat deze mens door al zijn en haar levens (5) heen gek is. Dit is uiteraard niet zo. Een echte gek bestaat dan ook niet. Het woord echt is een van die kleine, zeer belangrijke, woorden waar iedereen aan voorbij gaat *.

We kunnen het Oosterse beeld gebruiken van de golven en de oceaan: de golven komen en gaan, ze zijn niet blijvend. Alles wat komt en gaat, wat een begin en een einde heeft, is onecht. De oceaan blijft (6), die is echt.
De mens in zijn diepste wezen is echt, al de rest is onecht, denk maar aan je eigen lichaam: het heeft een begin en een einde.
Om terug keren naar jouw vraag "jij bent toch helemaal niet echt gek?": in de diepte voel ik mij helemaal niet gek, het etiket "gek" dat de maatschappij op mij plakt is onecht.
Dit is de puntjes op de i gezet voor wat betreft de betekenis van het woord echt. Wanneer je dit doet, dan kan je alleen maar concluderen dat een echte gek niet bestaat.

Hier kunnen we uren over bezig zijn; voor mij niet gelaten.
Eerst dit: de meeste psychiatrische inrichtingen zijn ommuurt. Dit stamt nog van toen deze inrichtingen gekkenhuizen genoemd werden. De mensen binnen de muren noemen ze abnormaal, de mensen buiten de muren noemen ze normaal. Daar ben ik niet zo zeker van.*
Terug naar jouw vraag: wat is normaal? Normaal wil zeggen: volgens de norm. Wie of wat legt deze norm op? Het lijkt er op dat dit de samenleving is, dit is echter slechts ten dele zo. Waarom is dit mogelijk? Er zijn mensen die normen stellen. Dit is een vorm van dominantie. Er is ook de andere kant, diegene die normen accepteren. In het accepteren heeft er zich de voorbije decennia een omwenteling voorgedaan. Vroeger was dominantie ondergaan "normaal", er was geen keuze. Dit is - in onze Westerse wereld - niet meer zo. De uiterlijke drang om bepaalde normen te accepteren is sterk verminderd. Er is wel nog een innerlijke drang om geaccepteerd te worden. Deze komt vanuit de persoonlijkheid. Hoe wil ik mij naar buiten uit manifesteren? De psycholoog Jung sprak van de persona *. Dit houdt ook verband met wat men in de horoscoop de ascendant * noemt.
"Hoe wil ik mij manifesteren?" is een andere vraag dan "wie ben ik?". Hoe ik naar buiten wil treden is onecht, wie ik in diepste wezen ben is echt. Het onechte echter drijft boven en haalt de bovenhand, tenzij je het doorziet, dan verliest het zijn kracht.
Het lijkt er op dat de samenleving de normen oplegt, denk aan lifestyle, trendwatchers en dergelijke. Ja, maar dit kan alleen wanneer de mens dit toelaat. Laat je dit niet toe, dan wijk je af. De stap om je gek te noemen is dan vlug gezet. Een spriritueel leraar - Hein Stufkens * - zegt "het haakje zit van binnen" (7). Van binnenuit beslissen we, de uiterlijke wereld volgt. Zo beslissen we of we aan de stuwkracht van de persoonlijkheid gevolg geven of niet. Schijnbaar komt de druk van buitenaf, maar dit is onecht.

Er bestaan uiteraard wel mensen die gek zijn, ik gebruik het woord "echt" niet, ze zijn niet echt gek maar wel gek, zoals mensen die van zichzelf zeggen dat ze Napoleon zijn.
Waar situeert zich dat? In de geest. Met het woord "geest" kan je alle kanten op *, hier wordt het gebruikt in de betekenis van het Engelse woord "mind".
Net zoals het lichaam ziektes kent, kent ook de geest ziektes; psychisch gestoorde mensen bestaan er zeker. Deze mensen noemen ze gek, maar ze zijn niet gek. Niet alleen zijn ze niet echt gek, ze zijn niet gek. Vergelijk het met kanker: niemand is kanker, maar - jammer genoeg - hebben heel wat mensen kanker; je bent geen kanker, je hebt kanker (liefst niet uiteraard). Je bent niet gek, je hebt gek (8), je hebt een psychische ziekte.
Even proberen deze knoop te ontwarren, kort dan wel. De kern is identificatie, het antwoord op de vraag "wie ben ik?". In grote lijnen zijn er drie antwoorden mogelijk: één: ik ben mijn lichaam; twee: ik ben geest; drie: ik ben Bewustzijn. Wanneer je de mens ziet als geest, of als een combinatie van geest en lichaam en deze geest is gestoord, dan kan je inderdaad zeggen "hij of zij is gek", zijn kern - wat hij in wezen is - is gestoord. In werkelijkheid is deze visie fout, je bent niet je lichaam noch je geest, je bent Bewustzijn, je hogere Zelf. (9)

In de Ashtavakra Gita staat:

Aan de buitenkant: een dwaas.
Van binnen: vrij van gedachten.
Ik doe wat me goeddunkt. (10)

Waarom? Dit is dan pech, deze waaromuitleg bestaat niet. Ik kan hier twee zaken over zeggen; één: toelichten waarom deze uitleg niet bestaat en twee: dit in een religieus perspectief plaatsten.
Waarom bestaat er op heel diepgaande vragen geen uitleg? Omdat ... Ja, dat woordje "omdat". Na omdat volgt een redenering. Om het eenvoudig te zeggen: er is de taal van het hoofd, de rede, de redenering, en er is de taal van het hart (11). Waaromvragen sluiten de taal van het hart al meteen uit. Mysteriën, zoals "de mens in zijn diepste wezen is echt, al de rest is onecht" zijn rationeel - via het hoofd, via waaromvragen - niet te begrijpen. Dat wil niet zeggen dat de mens er geen voeling mee kan hebben, niet "op dezelfde golflengte kan afstemmen", maar dit afstemmen is "taal van het hart".
Er bestaat een prachtig Frans spreekwoord: "le çoeur a des raisons, que la raison ne connesse pas" (12).
Tot hier dus waarom er geen waarom is of zelfs kan zijn.

Terug naar "de mens in zijn diepste wezen is echt, al de rest is onecht", en dit in religieus perspectief. Voor het hart is dit duidelijk. Mystici kennen de taal van het hart, alle mystici - van welke religie ook - zijn het hiermee eens; ik kan me in alle geval niet voorstellen dat er uitzonderingen op deze regel zijn. Gnostici, mensen met heel diepe innerlijke kennis, zijn het ook eens met "de mens in zijn diepste wezen is echt". Het tweede deel "al de rest is onecht" kunnen zij toelichten. Dan gaat het over de mens die in wezen uit twee verschillende bronnen bestaat. Enerzijds de Goddelijke Kern, sommigen noemen het het Zelf, het Oeratoom, het Atman en nog vele andere namen; anderzijds is er ons lichaam. Het lichaam is een bekende, het heeft een begin en een einde en is dus niet echt. Op mijn doodsprentje mogen ze zetten: "hij gaf het lichaam" (13). Het Bewustzijn gaat door, die is echt, het lichaam heeft bij het sterven zijn tijd gehad.

De doorsnee mens en dan ook de wereld, richt zich op dit onechte. Dit onechte kan het echte niet verdragen, hierdoor ontstaat een conflict. Vervelend. Dit wordt weg gedrukt of onderdrukt. Een van de gebruikte technieken hiertoe is etiketten plakken: "hij is gek, een gevaarlijke gek". Natuurlijk is hij gevaarlijk, hij confronteert mij met mijn onechtheid. Ook al is men zich daar meestal niet bewust van, er knaagt iets.

Zelfs, of zeker, in deze oversekste wereld wil ongeveer niemand zich naakt voordoen. Men wil wel uit de kleren gaan, maar zich tonen zoals men echt is, nee dat niet. Er is verandering aan de gang.
Mensen bouwen een psychische muur rondom hun eigen Zijn. Wat is de muur? Misschien is het de façade zelf, de persoonlijkheid, het ik. Mensen denken dat ze een ik zijn, nee, zo zie ik het niet. Wij zijn geen ik, wij hebben een ik. Dit ik is beïnvloedbaar door normen, door de wereld en dergelijke meer. Maar aangezien ik geen ik ben, maar alleen een ik heb, kan de mens aan dit ik voorbij gaan. Als je dit doet, of probeert te doen, dan ben je ofwel gek ofwel een genie voor de wereld.

Dé wereld bestaat niet. Iedereen creëert zijn eigen wereld.
De wereld is zowat de persoonlijkheid, maar dan niet op individuele schaal maar betrekking hebbend op wat we om ons heen waarnemen.
"Jezus heeft gezegd:
Wie de wereld heeft gekend heeft een lijk gevonden
en wie een lijk heeft gevonden
de wereld is hem niet waardig." (14)

Ik? Er is geen ik. Dit is een nepinterview: ik ben én de interviewer én de auteur én de gek, allemaal samen, en eigenlijk geen van alle, ze zijn allemaal onecht.
Er bestaat een bekende tekst die begint met "Ik ben de hoer en de Heilige"(15), wel ik ben de interviewer en de geïnterviewde. Toch niet moeilijk? Ja, ik begrijp het, voor normale mensen is dit te moeilijk.

Een probleem? Alles wat onecht is komt ooit tot een einde. Alles wat echt is is blijvend. Onze diepste kern blijft, al de rest stort vroeg of laat in. Zo is dat.
Had je dit interview misschien willen inlijsten? Jammer, het kader is van de muur gevallen. Heb je dan niet door dat een kader morsdood is?
Nog iets over interview. Inter gecombineerd met view. Inter: wat is er van binnen? View: hoe manifesteerd dit zich in het uiterlijke? Een goed interview slaagt er in om een goed beeld te geven van de buitenkant van de binnenkant, en misschien wordt af en toe de golflengte van wat echt binnenin zit, de binnenkant van de binnenkant, even aangeraakt.

Mijn excuses aan de koeien, ik heb jullie een beetje door het slijk gehaald. Koeien houden niet van slijk, liever gras. Een groene weide kan mooi zijn. Mensen houden er niet van, liever een perfect geknipt gazon met een al even perfect geknipte haag er rond, dit is de norm. De norm! Dit perfect knippen doen ze met machines waarvan het geluid niet te harden is. Geef mij maar liever een koe, die graast het gras wel kort. Beuh!